ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 18، شماره 5، مرداد 1404 ، شماره پی در پی 111

تحلیل نمادهای مجموعه شعر سحوری از نعمت میرزازاده (م. آزرم)

صفحه (139 - 153)
عبدالله واثق عباسی (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1403
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : اردیبهشت 1404

چکیده

زمینه و هدف: نعمت میرزازاده (م. آزرم) یکی از شاعران متعهد و جامعه گرای ایرانی است. مجموعه شعر سحوری دربردارنده اشعار سیاسی و اجتماعی وی با نگاهی دینی و با زبانی رمزی و سمبلیک میباشد. عنوان این مجموعه که از مثنوی مولوی برگرفته شده، تمثیلی است رمزی از خود شاعر که پیوسته در طول زندگی خویش با دو عفریته زمان یعنی جور و جهل درآویخته و مردم را با سلاح شعر خویش آگاهی بخشیده است.

روش‌ها: پژوهش پیش روی، به شیوه توصیفی – تحلیلی و با رویکرد کتابخانه ای تهیه و تدوین شده است. نگارنده ریشه های نمادگرایی در شعر نعمت میرزازاده بویژه مجموعه شعر سحوری را مورد بازکاوی قرار داده است.

یافته ها: این مجموعه دارای عناصر نمادینی است که سرچشمه آنها را میتوان در طبیعت، اساطیر و بن مایه های دینی و مذهبی یافت. طبیعت و جلوه های گوناگون آن، مهمترین خاستگاه رمزهای شعری او در این مجموعه است.

نتیجه گیری: «سحوری» دارای محتوایی اجتماعی است و به عنوان اثری انقلابی در جهت مبارزه با استبداد و جهل و نادانی به زبانی سمبولیک سروده شده است. مجموعه شعر سحوری که در تقابل با شب سیاه خفقان قرار دارد، فریاد روشنگری سر میدهد و گویای این نکته است که نعمت میرزازاده بیرق بیداری برافراشته و پنجه در پنجه جهل و بیداد افکنده است.

کلمات کلیدی
میرزازاده , مجموعه شعر سحوری , نمادپردازی , طبیعت.

• اخوان ثالث، مهدی، (1386)، زمستان، تهران: زمستان.
• براهنی، رضا، (1366)، رؤیای بیدار، تهران: قطره.
• بیات، حسین، (1387)، داستان نویسی جریان سیال ذهن، تهران: علمی و فرهنگی.
• تبریزی، شمس الدین محمد، (1356)، مقالات شمس، تصحیح محمدعلی موحد، تهران: مؤسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
• حسین پور چافی، علی، (1384)، جریانهای شعر معاصر فارسی، تهران: سپهر.
• حمیدیان، سعید، (1381)، داستان دگردیسی (رونددگرگونیهای شعر نیمایوشیج)، تهران: نیلوفر.
• خطیبی، مهدی، (1385)، «درنگی بر شعر آزرم»، در مجموعه شعر سحوری، تهران: آفرینش.
• داد، سیما، (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
• زرقانی، مهدی، (1383)، چشم انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
• سلاجقه، پروین، (1389)، نقد نوین در حوزۀ شعر، تهران: مروارید.
• شاملو، احمد، (1348)، مرثیه های خاک، تهران: امیرکبیر.
• شوالیه، ژان، (1385)، فرهنگ نمادها، ج4، ترجمه سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
• فتوحی رودمعجنی، محمود، (1393)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
• کزازی، میرجلال الدین، (1380)، از کونه ای دیگر، تهران: مرکز.
• مولوی، جلال الدین محمد، (1368)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: مولی.
• میرزازاده، نعمت، (1385)، سحوری، به اهتمام مهدی خطیبی، تهران: آفرینش.
• میرصادقی، جمال، (1392)، عناصر داستان، تهران: سخن.
• یاحقی، محمدجعفر، (1391)، جویبار لحظه ها، تهران: جامی.